Kırık dişler, dişlerine çok özenli davranan kişilerde bile karşı karşıya kalınan bir problemdir. Tedavi görmediği hallerde sancı ve strese yol açabilir. Bazı durumlarda daha ciddi problemlere sebep olabilir. Genel olarak sancılıdır ve yemek tüketme, fırçalama gibi en normal faaliyetlerin yapılmasını zor hale getirebilir.
Kırık Diş Türleri Nelerdir?
Kırık dişlerin türleri, kırıkların yapılarına göre farklılık gösterebilir.
- Ufak Kırıklar
Bu ufak kırıklar, dişlerin sadece mine olarak adlandırılan dış beyaz yüzeyine etki eden yüzeysel bir çatlaktır. Ufak kırıklara nadiren tedavi gerekli olabilir. Bunun ile beraber, sıradan bir pürüzlü yeri düzeltebilmek için yüzey kısmı hafif bir şekilde parlatılabilir.
- Çatlak Dişler
Çatlak dişler, çiğneme yüzeyinden sinire dek bütün dişleri barındırır. Parçalar yerinde kalmış olsalar da ağır ağır yayılmaya başlar. Çatlaklar bazı durumlarda beyaz kompozit dolgu malzemesiyle tedavi edilebilir fakat çatlakların kötüleşmesinin önüne geçmek için sık sık kaplamaya gereksinim hissedilebilir. Pulpalar hasara uğramışsa kanal tedavi yöntemi de uygulanabilir.
- Ufalanmalar
Dişlerdeki ufak ufalanmaların her daim tedaviye gereksinimi bulunmaz. Hasarın daha da kötüleşmesini engellemek için ya da dişlerin daha güzel gözükmesini temin edebilmek için hasar, yapıştırma materyaliyle tedavi edilebilir. Parçalar fazla ufak ise, yontulan yer parlatılarak onarılabilir.
- Uç Kırıklıkları
Uç kırıklıkları, dişin sivri çiğneme yüzeyine etki eder. Genel olarak pulpalara etki etmez ve çok sancıya sebep olmaz. Dişlerin biçimini önceki durumuna dönüştürebilmek için hasar düzeltilmelidir. Bunun ile beraber, bu gibi kırılmalar enfeksiyonlara ve daha çok hasara neden olacağından dolayı hasar daha ufak iken kaplama yapılabilir.
- Ciddi Kırılmalar
Ciddi kırılmalar, sinirleri açığa çıkartacak kadar derinleşebilir. Nerede ise her daim dişlerin hassaslaşmalarına yol açar. Genel olarak dişlerin kırılan tarafı kanamaya başlar. Açıkta olan sinirleri çıkartabilmek için kanal tedavi yöntemine gereksinim hissedilir. Hastaların besinleri düzgünce çiğneyebilmeleri ve dişlerin normal fonksiyonuna dönmesi için kaplamalar da tesirli çözümlerden bir tanesidir. Bu kırılmalar, ayriyeten acil diş tedavi yöntemi de gerektirir.
- Bölünen Kökler ya da Dikey Kırılmalar
Çatlak dişlerin köklerinde başlar ve çiğneme yüzeyine dek uzanır. Köklerin çevresindeki yer iltihaplı ya da enfekte olacağından dolayı genel olarak sancılıdır. Çoğu halde, dişlerin çıkartılması gerekirken, diş implantları ya da köprüyle değiştirilmelidir.
- Çürüme ile İlişkili Kırılmalar
Çürükten dolayı meydana gelen boşluklar, dişleri içten zayıf hale getirdiğinden dolayı dişleri kırılabilir veya ufalanabilir. Diş doktorları boşlukları değerlendirmelerinin ardından dişleri restore edebilmenin en güzel yöntemini tavsiye edebilir. Bazı hallerde dişleri sağlıklı tutabilmek için dolgular yeterli olacaktır. Çürüklerin yayılım gösterdiği hallerdeyse kanal tedavi yöntemi veya kaplamalar gerekli olabilir.
Kırık dişleri tedavi edilemiyor ise, sancıyı giderebilmek ve çürük ve enfeksiyon gibi farklı problemlerden uzak durmak için dişler çekilmelidir. Çıkartılmalarının ardından, yedek diş olarak diş implantları konumlandırılabilir.
Kırık Diş Tedavi Yöntemi Neden Uygulanır?
Kırık dişlerin sebepleri, yüze bir darbe ya da düşme gibi yaralanmalar, buz küpleri ya da şekerler gibi yumuşak olmayan besinleri ısırmak, gece vakitleri dişleri sıkmak gibi birçok sebep ile ortaya çıkabilir. Aşağıda verilen sebepler ile ilişkili olarak kırık diş tedavileri yapılabilir:
- Dişi sıkmak
- Diş dolgusunun fazla büyük olması durumu
- Fazla sert olan bir besini ısırma durumu
- Ağıza veya yüze darbe alma durumu
- Çiğneme kuvvetinin düzenli olmaması durumu
- Dişleri zayıf hale getiren diş boşluklarına veya çürüğe sahip olma durumu
- Yaş ile ilişkili aşınmalar ve deformasyonlar
- Kanal tedavi yöntemi
Dişler hasara uğradığında direk acımayabilir fakat kırılan dişler yapısal olarak zayıf hale gelir. Dil, dişlerin üstünde dolaştırıldığında keskin bir hissiyat uyandırabilir. Genel olarak kırılan kısım çabuk bir biçimde hissedilir. Bazı hallerde dişler güzel gözükse de besin ya da aşırı soğuk veya aşırı sıcak bir içecek içildiğinde sancı ortaya çıkar. Dişler devamlı ağrıyor ise, hasarlı sinir ya da kan damarı olabilir.
Ufak diş kırıklıkları genel olarak sancıya sebep olmaz iken dişlerin büyük bir parçası kırılır ise çok fazla düzeyde sancılı olabilir. Bu durumun sebebi, dişlerin içerisindeki sinirlerin atmosfere, soğuk ya da sıcak besinlere maruz kalmasıdır. Çatlak ya da kırık dişlerden kaynaklanan sancı sabit olabilir veya bir müddetin ardından geçebilir. Sancı geçmiş olsa da dişler, ilk olarak bir diş doktoru tarafından görülmelidir. Kırık dişlerin daha kötüye ilerlemesi ciddi enfeksiyona, daha çok komplikasyona ve diş çekilmesine sebep olabilir.
Kırık Dişler İçin İlk Yardım Nasıl Uygulanır?
Kırık dişler için ilk yardım işlemi aşağıdakileri barındırır:
- Kırık dişlerin çevresindeki yerin temizlenebilmesi için ağız su ile çalkalanmalıdır.
- Şişliklerin azalabilmesi için yanağa soğuk kompres yapılır.
- Sancı mevcut ise reçete olmadan satılan ağrı kesen ilaçlar kullanılabilir.
- Kırılmalar kanamalara yol açmış ise, o kısma hijyenik bir bez ile kuvvet yapılır.
- Kırık dişlerle ağzın kenarları çiğnenmekten uzak durulmalıdır.
- Diş doktoruna gidene dek sert olmayan besinler yenmelidir.
Kırık Dişler Nasıl Tedavi Edilebilir?
Kırık dişlerin tedavi edilmesi, kırıkların şekli, büyüklüğü ve yeri ile ilişkilidir. Her bir diş tedaviye uygun olmayabilir. Kırılmaların ciddiyeti ile ilişkili olarak kolay kaplamalardan dolgulara dek türlü tedavi teknikleri vardır. Diş doktorları, kanal tedavi yönteminin uygulanmasını da tavsiye edebilir.
- Yapıştırma
Yapıştırmalar, dişteki ufak kusurları düzeltebilmenin çabuk yöntemlerinden bir tanesidir. Sadece ufak diş kusurunu onarmak ile yetinmeyen, bunun yanı sıra gülüşün genel estetiğini iyi hale getirmeye de destek olan nispeten kolay bir diş işlemidir. Bilhassa ufak ya da az karmaşık bir diş için doğru bir tedavi tekniğidir. Diş boşluklarının onarılmasında da tesirlidir. Bu işlem, yontulan, rengi olmayan, çürüyen ya da kırık dişi düzeltmek için kompozit reçine tercih etmeyi barındırır. Kompozit yapıştırmalar, çatlağı ya da boşluğu dişlerin renginde bir reçine malzemesi ile doldurarak çatlayan ve yontulan dişleri düzeltir. Kompozit malzemeler, dişlerin sağlıklı kısmı üstüne yapıştırılır.
Diş doktoru, ilk olarak kompozit malzemenin düzgünce yapışması için kalan mineyi uygun duruma dönüştürür. Sonrasında, yontulan dişlerin üstünde doğal gözükmesi için yapıştırmış olduğu malzemeyi biçimlendirir. Sona gelindiğinde, malzemenin sert hale gelmesi için mavi ışık tercih edilir. Düzgünce yapıştırılan kompozit malzemeler ortalama 10 sene kullanılır.
- Dolgu
Diş dolguları, diş doktorları tarafından boşlukları tedavi edebilmek ya da hasarlı olan dişi düzeltebilmek için yaygın olarak tercih edilen muhafaza edici bir malzemedir. Dişlerin yalnızca ufak bir bölümü kırık, çatlak ya da çürükse, iyi konumlandırılan dolgu dişleri düzeltebilir ve uzun seneler sağlıklı tutabilir. Bu işlem, ayriyeten dişleri kuvvetlendirmeye destek olabilir.
- Kanal Tedavisi
Kanal tedavi yöntemi, enfekte olan kök dokularının dişlerden çıkartıldığı ve ardından kapatıldığı bir işlemdir. Kırık dişler enfeksiyona yol açmışsa kanal tedavi yöntemi gerekli olabilir.
- Diş İmplantı
Diş; diş eti rahatsızlığı, diş çürümesi, yaralanma ya da enfeksiyondan dolayı hasarlar sebebi ile düzeltilemeyecek halde olduğunda, diş çekimi en güzel ve tek alternatif olabilir.