Kanser tedavilerinde en fazla kullanılan yöntemler arasında kemoterapi ve radyoterapi yer almaktadır. Hem kemoterapi hem de radyoterapi gibi tedavi yöntemlerinin hedefinde hızlı bölünen hücreler bulunmakta olup, ağız mukozasını da etkilemektedir. Bu durum oral mukozit ismi ile bilinen ağrılı ülserasyon ve inflamasyon gibi sorunların yaşanmasına neden olmaktadır.
Mukozit ise hastaların gerek beslenmesine gerek konuşmasına gerek de yaşam kalitesine negatif yönde etki etmektedir. Mukozit tedavi sürecine engel dahi olmaktadır. Sorun yaşamamak adına ağız bakımı ve mukozit önleme son derece önemli olmaktadır.
Kemoterapi ve radyoterapi tedavisine bağlı olarak oral epitel hücrelerinde DNA hasarı ve hücre ölümü meydana gelmektedir. Bu tedaviler sonucunda inflamatuvar sitokinlerin salınımı artış gösterirken, mukoza bariyeri hasar görerek, sekonder enfeksiyonlar oluşmaktadır. Ağrılı, kızarık ve ülseratif lezyonların oluşumu kemoterapi ve radyoterapi sonucundadır.
Oral mukozayı nemli, hijyenik ve bütünlüğü bozulmamış bir durumda tutmak için ağız bakımı yapılmalıdır. Ağız bakımı mikroorganizma yükünü minimuma indirgerken, enfeksiyon ve mukozit riskini de düşürmektedir. Kemoterapi ve radyoterapi tedavisi gören hastaların konforunu ve yaşam kalitesini artırmak için de ağız bakımı en iyi şekilde yapılmalı, ihmal edilmemelidir. Kanser hastaların ağız bakımında dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Bunlar ise;
- Günlük ağız hijyeninin sağlanması için dişler yumuşak olan diş fırçaları kullanarak minimum 2 maksimum 3 kez fırçalanmalıdır.
- Florürlü diş macunları kullanılmalıdır.
- Her kullanım sonrasında diş fırçaları için hijyen sağlanmalı, ayrıca sık sık yenilenmelidir.
- Ağız kuruluğu durumunda uygun ürünler kullanılmalıdır.
- Tuzlu ya da karbonatlı su ile bir gün içerisinde birkaç defa gargara yapılmalı, alkol içerikli gargaralar mukozaya zarar vereceğinden kesinlikle kullanılmamalıdır.
- Doktorun tavsiye ettiği antiseptik solüsyonlar kullanılmalıdır.
- Dudaklar vazelin ya da uygun nemlendirici pomatlarla korunmalıdır.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz ağız bakımının yanı sıra beslenmede çok önemlidir. Çok sıcak, baharatlı veya asitli yiyecekler yerine sert olmayan, ılık, püre kıvamında besinler tüketilmelidir. Sigara ve alkol gibi zararlı maddelerden kaçınılmalı, su tüketimi artırılmalıdır.
Mukozit Önleme Yöntemleri Nelerdir?
Mukozit önleme yöntemleri arasında en etkili olan düzenli yapılan ağız bakımıdır. Ağızda buz tutma, glutamin takviyesi, mukozit gelişimini önlemede ve ağrıyı düşürmede etkin olan düşük enerjli lazer tedavisi, mukozit önleme de etkilidir. Mukozit önleme için önerilen ilaçlarda kullanılabilmektedir.
Kemoterapi ve radyoterapi alan kanser hastaları için ağız bakımı, tedavi sürecinin en önemli aşamalarındandır. Düzenli ve doğru şekilde gerçekleştirilen ağız bakımı, mukozit gelişimini önemli ölçüde düşürmektedir. Mukozitin önlenmesi hastanın yaşam kalitesini artırırken, tedaviye olan uyumunu kolaylaştırmaktadır.